दक्षिणी एसियाका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची
संयुक्त राष्ट्र शैक्षिक, वैज्ञानिक एवं सांस्कृतिक सङ्गठन (युनेस्को)द्वारा दक्षिण एसिया क्षेत्रमा रहेका ६ वटा देशहरूको ६० वटा सम्पदालाई विश्व सम्पदा क्षेत्रमा मान्यता प्रदान गरिएको छ । जसमा अफगानिस्तान, भारत, नेपाल, श्रीलङ्का, पाकिस्तान तथा बङ्गलादेश रहेका छन् । दक्षिण एसियामै रहेको भुटान र माल्दिभ्सको कुनै सम्पदालाई युनेस्कोले हालसम्म मान्यता दिएको छैन ।[१][२] यस क्षेत्रमा रहेको भारतको सबैभन्दा बढी ३७ (६औँ क्रम विश्वव्यापी) सम्पदा सूचीकृत गरिएको छ ।[३] यस क्षेत्रबाट सबैभन्दा पहिले काठमाडौँ उपत्यका तथा सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्जलाई युनेस्कोले विश्व सम्पदा सूचीमा समावेस गरेको थियो ।[४]
बङ्गलादेशका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू
† खतरापूर्ण सम्पदा
क्रम सं. |
नाम | चित्र | क्षेत्र | युनेस्को डेटा | क्षेत्रफल | समय | विवरण | सन्दर्भ |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
१ | बगेरहाट जिल्लाको ऐतिहासिक मस्जिद सहर | बगेरहाट जिल्ला, खुलना विभाग निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (iv) |
—
|
१९८५ | [५] | ||
२ | पहारपुरमा रहेका बौद्ध विहारका अवशेषहरू | नाओगावं जिल्ला, राजशाही विभाग निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (ii), (vi) |
—
|
१९८५ | [६] | ||
३ | सुन्दरवन | खुलना विभाग निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
प्राकृतिक: (ix), (x) |
१,३९,५०० (३,४५,०००) | १९९७ | [७] |
भारतका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची
† खतरापूर्ण सम्पदा
सम्पदा | चित्र | स्थान | प्रक्रिया | क्षेत्र हे (एकर) |
वर्ष | विवरण | सन्दर्भ |
---|---|---|---|---|---|---|---|
आगराको किल्ला | आगरा, उत्तर प्रदेश, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (iii) |
—
|
१९८३ | [८] | ||
अजन्ता गुफाहरू | औरङ्गाबाद जिल्ला, महाराष्ट्र, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (ii), (iii), (vi) |
—
|
१९८३ | [९] | ||
साँचीको स्तूप | रायसेन जिल्ला, मध्य प्रदेश, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (ii), (iii), (iv), (vi) |
—
|
१९८९ | [१०] | ||
चम्पानेर पावागढ पुरातत्विक निकुञ्ज | पाँचमहल जिल्ला, गुजरात, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (iii), (iv), (v), (vi) |
१,३२९ (३,२८०); मध्यवर्ती क्षेत्र २,९१२ (७,२००) | २००४ | [११] | ||
छत्रपति शिवाजी टर्मिनस (पहिले भिक्टोरिया टर्मिनस) | मुम्बई, महाराष्ट्र, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (ii), (iv) |
२.८५ (७.०) | २००४ | [१२] | ||
गोवाको चर्च र मठहरू | गोवा, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (ii), (iv), (vi) |
—
|
१९८६ | [१३] | ||
एलिफेन्टा गुफाहरू | एलिफेन्टा टापु, कोलाबा जिल्ला, महाराष्ट्र, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (iii) |
—
|
१९८७ | [१४] | ||
एलोरा गुफाहरू | वेरूल, औरङ्गाबाद जिल्ला, महाराष्ट्र, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (iii), (vi) |
—
|
१९८३ | [१५] | ||
फतेहपुर सिकरी | आगरा जिल्ला, उत्तर प्रदेश, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (ii), (iii), (iv) |
—
|
१९८६ | [१६] | ||
ग्रेट हिमालयन राष्ट्रिय निकुञ्ज | कुल्लु क्षेत्र, हिमाचल प्रदेश, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
प्राकृतिक: (x) |
१,१७,१०० (२,८९,०००) | २०१४ | [१७] | ||
महान चोल मन्दिर | भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (ii), (iii) |
२२ (५४); मध्यवर्ती क्षेत्र १७ (४२) | १९८७ | [१८] | ||
हम्पीमा स्मारकहरूको समूह | बेलारी जिल्ला, कर्नाटक, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (iii), (iv) |
—
|
१९८६ | [१९] | ||
महाबलीपुरममा रहेको स्मारकहरूको समूह | चिङ्गलेपुत जिल्ला, तमिलनाडु, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (ii), (iii), (vi) |
—
|
१९८४ | [२०] | ||
पत्तदकलमा रहेको स्मारकहरूको समूह | बदामी, बिजापुर जिल्ला, कर्नाटक, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (iii), (iv) |
५.५६ (१३.७); मध्यवर्ती क्षेत्र ११३ (२८०) | १९८७ | [२१] | ||
राजस्थानको पहाडी किल्लाहरू | भारत, राजस्थान, भारत |
सांस्कृतिक: (ii), (iii) |
—
|
२०१३ | [२२] | ||
हुमायुँको चिहान, दिल्ली | दिल्ली, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (ii), (iv) |
—
|
१९९३ | [२३] | ||
काजिरङ्गा राष्ट्रिय निकुञ्ज | असम, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
प्राकृतिक: (ix), (x) |
४२,९९६ (१,०६,२५०) | १९८५ | [२४] | ||
केवलादेव राष्ट्रिय निकुञ्ज | राजस्थान, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
प्राकृतिक: (x) |
२,८७३ (७,१००) | १९८५ | [२५] | ||
खजुराहोमा रहेको स्मारकहरूको समूह | मध्यप्रदेश, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (iii) |
—
|
१९८६ | [२६] | ||
महाबोधी मन्दिर | बिहार, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (ii), (iii), (iv), (vi) |
४.८६ (१२.०) | २००२ | [२७] | ||
मानस राष्ट्रिय निकुञ्ज | असम, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
प्राकृतिक: (vii), (ix), (x) |
३९,१०० (९७,०००) | १९८५ | [२८] | ||
भारतको पर्वतीय रेल | भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (ii), (iv) |
८९ (२२०); मध्यवर्ती क्षेत्र ६४५ (१,५९०) | १९९९ | [२९] [३०] [३१] | ||
नन्दा देवी र फुलहरूको उपत्यका राष्ट्रिय निकुञ्ज | उत्तराखण्ड, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
प्राकृतिक: (vii), (x) |
७१,७८३ (१,७७,३८०); मध्यवर्ती क्षेत्र ५,१४,२८६ (१२,७०,८३०) | १९८८ | [३२] | ||
कुतुब परिसर र स्मारकहरू, दिल्ली | दिल्ली, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (iv) |
—
|
१९९३ | [३३] | ||
लाल किल्ला परिसर | दिल्ली, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (ii), (iii), (vi) |
९८ (२४०); मध्यवर्ती क्षेत्र १०० (२५०) | २००७ | [३४] | ||
भिमबेटका चट्टान आश्रय | मध्यप्रदेश, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (iii), (v) |
१,८९३ (४,६८०); मध्यवर्ती क्षेत्र १०,२८० (२५,४००) | २००३ | [३५] | ||
सुन्दरबन राष्ट्रिय निकुञ्ज | पश्चिम बङ्गाल, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
प्राकृतिक: (ix), (x) |
१,३३,०१० (३,२८,७००) | १९८७ | [३६] | ||
सुर्य मन्दिर, कोणार्क | पुरी जिल्ला, उडिसा, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i), (iii), (vi) |
११ (२७) | १९८४ | [३७] | ||
ताजमहल | आगरा, उत्तरप्रदेश, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (i) |
—
|
१९८३ | [३८] | ||
जन्तर मन्तर, जयपुर | जयपुर, राजस्थान, भारत निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
सांस्कृतिक: (iii), (iv) |
१.८७ (४.६); मध्यवर्ती क्षेत्र १५ (३७) | २०१० | [३९] | ||
पश्चिमी घाट | भारत | प्राकृतिक: (ix), (x) |
१,६०,००,००० (४,००,००,०००) | २०१२ | [४०] | ||
रानी कि वाव | पाटन, गुजरात, भारत | सांस्कृतिक: (i)(iv) |
4.68 ha | २०१४ | [४१] |
नेपालका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची
† खतरापूर्ण सम्पदा
क्रम सं. |
नाम | चित्र | क्षेत्र | समय | युनेस्को डेटा | विवरण | सन्दर्भ |
---|---|---|---|---|---|---|---|
१ | चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज | चितवन जिल्ला, नारायणी अञ्चल, नेपाल निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
२०औं शताब्दी | २८४; १९८४; vii, ix, x | चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज (पहिले शाही चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज) (चि.रा.नि.) नेपालको सबैभन्दा पहिलो तथा सबैभन्दा पुरानो राष्ट्रिय निकुञ्ज हो । यसको स्थापना सन् १९७३ मा गरिएको हो । | [४२] | |
२ | काठमाडौँ उपत्यका | काठमाडौँ उपत्यका, नेपाल निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१४औं शताब्दी | १३७; १९७९; iii, iv, vi | काठमाण्डौ उपत्यका नेपालको ऐतिहासिक सहर तथा युनेस्को विश्व सम्पदा क्षेत्रमा सूचीकृत क्षेत्र हो । काठमाडौँ उपत्यकामा (अथवा नेपाल उपत्यका)मा ३ जिल्ला काठमाडौँ, ललितपुर तथा भक्तपुर पर्दछन् । | [४३] | |
३ | लुम्बिनी | रूपन्देही जिल्ला, लुम्बिनी अञ्चल, नेपाल निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
५औं शताब्दी | ६६६; १९९७; iii, vi | लुम्बिनी गौतम बुद्धको जन्मथलो हो । लुम्बिनी अञ्चल यसै ठाउँको नामबाट नामाकरण गरिएको । | [४४] | |
४ | सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्ज | सोलुखुम्बु जिल्ला, सगरमाथा अञ्चल, नेपाल निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१९औं शताब्दी | १२०; १९७९; vii | सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्ज पूर्वी नेपालको सोलुखुम्बु जिल्लाको उत्तरी भागमा छ जसले सगरमाथा, ल्होत्से, नुप्त्से, चो यु, आमादब्लम हिमालहरू तथा यस वरिपरिको क्षेत्रको ओगटेको छ। यसको क्षेत्रफल ११४८ वर्ग कि.मि. छ । | [४५] |
पाकिस्तानका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची
† खतरापूर्ण सम्पदा
क्रम सं. |
नाम | चित्र | क्षेत्र | समय | युनेस्को डेटा | विवरण |
---|---|---|---|---|---|---|
१ | मोहन जोदडोको पुरातात्विक अवशेषहरू | सिन्ध, पाकिस्तान निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
ईशापूर्व २६औं शताब्दी देखि ईशापूर्व १९औं शताब्दीसम्म | १३८; १९८०; ii, iii | मोहन जोदडो एउटा पुरातात्विक क्षेत्र हो जुन पाकिस्तानको सिन्ध प्रान्तमा रहेको छ ।[४६] | |
२ | तक्षशिला | पञ्जाब, पाकिस्तान निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
ईशापूर्व ५औं शताब्दी देखि ईशापूर्व २औं शताब्दीसम्म | १३९; 1980; iii, vi | तक्षशिला एउटा पुरातात्विक क्षेत्र हो जुन पाकिस्तानको पञ्जाबमा रहेको छ ।[४७] | |
३ | तख्त-इ-बहिका बौद्ध अवशेषहरू र छिमेकी सहर सेरी बहलोलमा बाँकी रहेका अवशेषहरू | खाइबर पखतुनख्वा, पाकिस्तान निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
पहिलो शताब्दी | १४०; १९८०; iv | तख्त-इ-बहि एउटा बौद्ध गुम्बा हो जुन पहिलो शताब्दीमा बनेको विश्वास गरिन्छ । यो पाकिस्तानको खाइबर पखतुनख्वामा रहेको छ ।[४८] | |
४ | लाहोर किल्ला र लाहोरमा रहेको शालिमार बगैंचा | पञ्जाब, पाकिस्तान निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१५५६ | १७१; १९८१; i,ii,iii | मुगल साम्राज्यको समयमा लाहोरमा निर्माण गरिएको किल्ला र शालिमार बगैंचा दुई शाही धरोहरहरू हुन् ।[४९] | |
५ | मकलीका एतिहासिक धरोहरहरू, थाट्टा | सिन्ध, पाकिस्तान निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१४औं शताब्दी देखि १८औं शताब्दीसम्म | १४३; १९८१; iii | पुरातात्विक सहर थाट्टामा रहेको मकली पर्वतका एतिहासिक धरोहरहरू १४औं शताब्दीमा निर्माण गरिएको हो ।[५०] | |
६ | रोहतास किल्ला | पञ्जाब, पाकिस्तान निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१५४१ | ५८६; १९९७; ii, iv | रोहतास किल्ला पञ्जाब, पाकिस्तानमा रहेको एतिहासिक धरोहर हो ।[५१] |
श्रीलङ्काका विश्व सम्पदा क्षेत्रहरूको सूची
† खतरापूर्ण सम्पदा
क्रम सं. |
नाम | चित्र | क्षेत्र | समय | युनेस्को डेटा | विवरण |
---|---|---|---|---|---|---|
१ | पोलोननरुवाको एतिहासिक सहरहरू | पोलोननरुवा, श्रीलङ्का निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
ईशापूर्व १०७० | २०१; १९८२; i, iii, vi | पोलोननरुवा श्रीलङ्काको सबैभन्दा दोश्रो पुरानो शाही साम्रज्य हो ।[५२] | |
२ | सिगिरियाको एतिहासिक सहरहरू | मताले, श्रीलङ्का निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
ईशापूर्व ३औं शताब्दी देखि ईशापूर्व १औं शताब्दीसम्म | २०२; १९८२; ii, iii, iv | सिगिरिया श्रीलङ्काको मताले जिल्लामा रहेको पुरातात्विक क्षेत्र हो ।[५३] | |
३ | डाम्बुलाको स्वर्ण मन्दिर | केन्द्रीय श्रीलङ्का, श्रीलङ्का निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
पहिलो शताब्दी | ५६१; १९९१; i, vi | डाम्बुलाको स्वर्ण मन्दिर डाम्बुलाको गुफा मन्दिरको नामले चिनिन्छ जुन केन्द्रीय श्रीलङ्कामा अवस्थित छ । यो पहिलो शताब्दीमा बनेको विश्वास गरिन्छ ।[५४] | |
४ | गालको पुरानो सहर र किल्लाहरू | गाल, श्रीलङ्का निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१५५६ | ४५१; १९८८; iv | गालको पुरानो सहर र किल्लाहरू केन्द्रीय श्रीलङ्काको गालमा स्थित छ।[५५] | |
५ | अनुराधापुराको पवित्र सहर | अनुराधापुरा श्रीलङ्कानिर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
४औं शताब्दी | २००; १९८१; i, iii, iv | अनुराधापुराको पवित्र सहर श्रीलङ्काको एतिहासिक धरोहर हो ।[५६] | |
६ | क्यान्डीको पवित्र सहर | क्यान्डी, श्रीलङ्का निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१५४१ | ४५०; १९८८; iv, vi | क्यान्डीको पवित्र सहर श्रीलङ्काको एतिहासिक धरोहर हो ।[५७] | |
७ | सिंहराजा वन्यजन्तु आरक्ष | दक्षिणी श्रीलङ्का निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१५४१ | ४०५; १९८८; ix, x | सिंहराजा वन्यजन्तु आरक्ष श्रीलङ्काको प्राकृतिक सम्पदा हो ।[५८] | |
८ | श्रीलङ्काका केन्द्रीय पहाडी इलाकाहरू | क्यान्डी, श्रीलङ्का निर्देशाङ्क: अक्षांश छैन Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function |
१५४१ | १२०३; २०१०; ix, x | श्रीलङ्काका केन्द्रीय पहाडी इलाकाहरू श्रीलङ्काको प्राकृतिक सम्पदा हो ।[५९] |
सन्दर्भ सामग्रीहरू
- ↑ "Number of World Heritage Properties by region", UNESCO, अन्तिम पहुँच १० सेप्टेम्बर २०११।
- ↑ "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings", Geographical region and composition of each region, United Nations Statistics Division, २०१०, अन्तिम पहुँच २० अक्टोबर २०११।
- ↑ "World Heritage List", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Number of World Heritage properties inscribed each Year", UNESCO, अन्तिम पहुँच ८ सेप्टेम्बर २०११।
- ↑ "Historic Mosque City of Bagerhat", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Ruins of the Buddhist Vihara at Paharpur", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "The Sundarbans", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Agra Fort", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Ajanta Caves", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Buddhist Monuments at Sanchi", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०११।
- ↑ "Champaner-Pavagadh Archaeological Park", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Chhatrapati Shivaji Terminus (formerly Victoria Terminus)", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Churches and Convents of Goa", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Elephanta Caves", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Ellora Caves", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Fatehpur Sikri", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Six new sites inscribed on World Heritage List", UNESCO, अन्तिम पहुँच २३ जुन २०१४।
- ↑ "Great Living Chola Temples", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Group of Monuments at Hampi", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Group of Monuments at Mahabalipuram", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Group of Monuments at Pattadakal", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०११।
- ↑ "Hill Forts of Rajasthan", UNESCO, अन्तिम पहुँच २५ जुन २०१३।
- ↑ "Humayun's Tomb, Delhi", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Kaziranga National Park", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Keoladeo National Park", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Khajuraho Group of Monuments", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Mahabodhi Temple Complex at Bodh Gaya", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Manas National Park", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Mountain Railways of India", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Decision - 29COM 8B.31 - Extension of Properties Inscribed on World Heritage List (Mountain Railways of India)", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Decision - 32COM 8B.28 - Examination of nomination of natural, mixed and cultural proprerties to the World Heritage List - Kalka Shimla Railway, Extension of Mountain Railways of India (INDIA)", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Nanda Devi and Valley of Flowers National Parks", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Qutb Minar and its Monuments, Delhi", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Red Fort Complex", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Rock Shelters of Bhimbetka", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Sundarbans National Park", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Sun Temple, Konârak", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Taj Mahal", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "The Jantar Mantar, Jaipur", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०११।
- ↑ "Western Ghats", अन्तिम पहुँच ३ जुलाई २०१२।
|deadurl=
प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता) - ↑ http://whc.unesco.org/en/list/922
- ↑ "Chitwan National Park", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Kathmandu Valley", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Lumbini, the Birthplace of the Lord Buddha", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Sagarmatha National Park", UNESCO, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१०।
- ↑ "Archaeological Ruins at Moenjodaro", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Taxila", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Buddhist Ruins of Takht-i-Bahi and Neighbouring City Remains at Sahr-i-Bahlol", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Fort and Shalamar Gardens in Lahore", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Historical Monuments at Makli, Thatta", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Rohtas Fort", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Polonnaruwa", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Sigiriya", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Golden Temple of Dambulla", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Old Town of Galle and its Fortifications", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Sacred City of Anuradhapura", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Sacred City of Kandy", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "SinharajaForest Reserve", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।
- ↑ "Central Highlands of Sri Lanka", World Heritage Sites, UNESCO, अन्तिम पहुँच ७ सेप्टेम्बर २०१२।